Шизофрения (юнонча: ақл, онг, фикр)деган маънони билдириб, бу одамнинг фикрлаш, ҳис қилиш ва ўзини тутишга таъсир қиладиган руҳий хасталик. Бу касалликни 1898 йил немис психиатри Е.Крепелин аниқлаб, “Илк эси пастлик” деб номлаган. Бу хасталик кўпроқ 18-35 ёшларда кузатилади.
Бу касаллик билан оғриган одамлар нима ҳақиқий ва нима ҳақиқий эмас, ўртасидаги фарқни аниқлашда қийинчиликларга дуч келишлари мумкин ва уларнинг кундалик фаолиятига ҳалақит берадиган алданиш, галлюцинациялар, нотўғри нутқ ёки хатти-ҳаракатларни бошдан кечириши мумкин.
Шизофрениянинг сабаби тўлиқ ўрганилмаган, аммо бу генетик, атроф-муҳит ва мия кимёси омилларининг комбинацияси эканлигига ишонилади.
Шизофрения мураккаб руҳий касаллик бўлиб, турли хил аломатларга эга.
Шизофрениянинг кенг тарқалган турлари:
- Параноид шизофрения: Бу типда таъқиб ва фитна мавзуларини ўз ичига олади. Алданишлар ва эшитиш галлюцинациялари билан тавсифланади.
- Гебефреник шизофрения: бу турда одам ўзини ғалати тутиши, мантиқий номувофиқликларни намоён қилиш, кайфиятнинг кескин ўзгаришини бошдан кечиради.
- Кетатоник шизофрения: бу турда одам жисмоний ҳаракатларда ҳаддан ташқари ҳолатни номоён қилади.
- Тартибсиз шизофрения: бу турда одамнинг нутқи ва фикрлари тушунарсиз ва маъносиз бўлади.Кўпроқ катта ёшлиларда учрайди.
Даволаш: одатда симптомларни бошқариш ва ҳаёт сифатини яхшилаш учун дори-дармонлар, терапия ва қўллаб-қувватлаш хизматларини ўз ичига олади.
Психотерапия- ушбу даволаш усули инсоннинг аломатларини, шунингдек ижтимоий кўникмаларини, руҳий саломатлигини ва ҳаёт сифатини яхшилашга ёрдам беради. Антипсикотик дорилар фақат шифокор томонидан буюрилади ва назорат қилинади.
Электроконвулсив терапия (ЭКТ) психотерапия ва дори-дармонлар етарли бўлмаганда қўлланилади. Бунда миянинг электр фаоллигини ўзгартириб, симптомларни камайтиришга ёрдам беради.
Юлдуз Абдуллаева,
шаҳар 2-Оилавий поликлиникаси умумий амалиёт шифокори.