Инсон табиати шундайки, доимо яхши шароитга интилиб яшайди, шу шароитни яратиш учун ўзини ўққа-чўққа уришдан ҳам тоймайди, таваккал ила тақдир синовларига дош беради.
Нодира ўртаҳол оиланинг тўнғич фарзанди бўлиб, мактабнинг 9-синфини ҳам ўртамиёна баҳолар билан битирганидан сўнг на ўқишини давом эттирди, на ҳунар ўрганди. Оила асосан отанинг ногиронлик пенсиясига кун кўрарди, онасининг кунлик ишда топгани рўзғорга юқ ҳам бўлмасди. Нодирадан кейин икки синглиси ва бир укаси вояга етаётган, оиланинг ташвишлари ўзига етарли эди.
19 ёшида Нодирани холасининг ўғлига турмушга беришди, аммо турмуши у умид қилгандек бўлмади. Бир йил ўтар-ўтмас қорнидаги ҳомиласи билан ота уйига қайтиб келди. Қуда бўлиб муносабатларни янаям мустаҳкамламоқчи бўлган опа-сингил фарзандларининг орқасидан қайтага юзкўрмас бўлиб кетишди. Ўғли туғилгач, Нодира кафеларда официант бўлиб ишлай бошлади, унинг энг катта орзуси уй олиб, ўзи хоҳлагандек яшаш эди, аммо Олмалиқда официант бўлиб ишлаб уй олиш рўё эди унинг учун. Шундай кунларнинг бирида Нодира Россияда ишлаб, бир муддат Олмалиққа келган синфдоши Севара билан учрашиб қолди. Севаранинг ҳам турмуши бўлмаган, ажрашганидан сўнг ишлаш учун Россияга кетган эди. Дарди бирни дард бирлаштирар, деганларидек, қисматлари бир-бирига ўхшаш икки дугона қайта топишди. Севара Нодирага ёрдам беришини айтиб, хорижга бориб ишлашга кўндирди.
2013 йил. 26 ёшга тўлган Нодиранинг Россияга бориши учун самолётга чипта пули ҳам йўқ эди. Табиатан самимий ва бағрикенг Севара синфдоши Йўлдошдан кўмак сўради ва йўл чиптасини Йўлдош олиб берди. Бир сўм пулсиз, 6 ёшли фарзандини ота-онасига ташлаб Нодира олдинда уни нималар кутаётганлигини тасаввур ҳам қилмай, катта умидлар билан Россияга ишлаш учун жўнаб кетди. Аэропортда Нодирани кутиб олган Севара унга ижарада яшаш учун бир ойлик тўловни қарзга бериб турди. У кафеда салат тайёрлаш билан шуғулланар, унга яна бир ёрдамчи ҳам керак эди. Ана шу ёрдамчилик ишига Нодирани мўлжаллаб қўйган эди. Севара бегона юртда ўзига яқин, болаликдан дугонаси бўлган елкадош топилганидан хурсанд эди. Шундай қилиб Нодира Россияга келган кунининг эртаси куниёқ Севаранинг ёнида Москвада кафеда идиш ювиш, салат тайёрлашни бошлади.
Орадан 3 йил ўтди, бу вақтга келиб Севара тожик йигит билан танишиб, оила қурди ҳамда бошқа уйга кўчиб ўтди. Нодира ҳам энди мусофир юртда бемалол яшашга ўрганган, таниш-билиш орттирган эди. Уй олиш учун ойига ишлаб топган пулидан ўзининг еб-ичишидан орттириб, 100-200 АҚШ доллари жўнатарди. Аммо бу пуллар 7 жоннинг рўзғоридан ортмасди. Нодира ва Севара ёшлигидан Олмалиқда руслар билан бирга ўйнаб катта бўлгани учунми, рус тилини яхши биларди, шунинг учун Россияда иш топишда ҳам қийналмади.
“Бошида фарзандимдан айро яшаш жуда қийин бўлди, ҳар куни кўз олдингда бўлган бола бирданига йўқ бўлиб қолса жуда қийин экан, айниқса, телефон орқали гаплашганда қачон келасиз, онажон, деганда юрагим тўкилиб, адойи тамом бўлардим. Она учун фарзанддан узоқда яшаш энг оғир жазо бўлса керак, назаримда. Руслардан ҳеч ёмонлик кўрмадим, улар одам ажратмасди, ростгўй, виждонли эди. Лекин минг афсуслар бўлсинким, ўша жойда ҳам ўзимизнинг миллат вакиллари бир-бирининг ишидан айб топиб, бўшатиш ва ўрнига ўзиникиларни тиқиштириш билан шуғулланарди.
Боши очиқ аёлга ҳамма жойда қийин экан, турмуш ўртоғим йўқлигини билиб ҳар хил эркаклар бошқача нигоҳ билан қарар, ҳатто бир куни кечаси ишдан қайтаётганимда доғистонлик бир эркак йўлимни тўсиб, менга тегасан деб таҳдид ҳам қилди. Ўша пайти у маст эди, лекин алкоголь ҳиди келмасди ундан. Кейинчалик “кўча кўриб” билдимки, у ўша пайт гиёҳванд модда чекиб олган экан. Ҳозир ҳам ўша ҳолатни эсласам қўрқиб кетаман.
Эркакларнинг турли гап-сўзларидан азбаройи чарчаганимдан ўзимдан бир неча ёш кичик бўйдоқ қорақалпоқ йигитнинг қайта-қайта қўлимни сўраб никоҳига олиш сўровини рад этмадим. Иккаламиз никоҳ ўқитиб, ижарада яшай бошладик. У Қорақалпоғистоннинг Беруний туманидаги қишлоқда катта ҳовли жойи борлигини, ота-онасидан бошқа ҳеч ким йўқлигини айтиб, уй олишга бўлган қизиқишимни сўндирди.
Бугун коррупция ҳар бир соҳада бор. Аммо мигрант сифатида ишлаётган давлатимда коррупцияни деярли сезмадим. Иссиқ жон экан, мазам бўлмай, ҳомилам тухумдондан ташқарида ривожланиб қолганди. Бу аёл саломатлиги учун жуда хавфли. Хусусий клиникадаги профессор Николай Алексеевичга кўринганимда бир кўришдаёқ тўғри ташхис қўйиб, зудлик билан жарроҳлик амалиёти ўтказилиши лозимлигини тушунтирди. Аммо клиника хусусий бўлгани учун менда операцияга талаб қилинадиган катта миқдордаги маблағ йўқ эди. Шундай бўлса-да у Россиядаги мавжуд қонун-қоидаларни тушунтириб, менга йўл-йўриқ кўрсатди: “Сен мигрант сифатида расмий рўйхатдан ўтган бўлсанг, сени бепул даволашлари шарт”.
Шундан сўнг унинг тавсияси билан давлат шифохонасига бориб ўз қонуний ҳуқуқларимни тушунтириб беролганимдан сўнг мени шифохонага ётқизиб, жарроҳлик амалиёти ўтказишди ва тўлиқ бепул даволаниб чиқдим.
3-ўғлимга ҳомиладор бўлганимдан сўнг биз Ўзбекистонга, тўғрироғи, Қорақалпоғистоннинг Беруний туманига қайтиб келдик. Аммо у ердаги шароит мен кутгандек эмас экан. Шунда билдимки, Олмалиқ Ўзбекистонда Тошкентдан кейинги ривожланган шаҳарлардан бири экан. Мен бунақа оғир шароитда яшолмаслигимни очиқчасига айтиб, эримни ҳам Олмалиққа келиб яшашга кўндирдим ва биз ижарада яшай бошладик.
Мусофирликда энг ёрқин хотираларимдан бири бу Москванинг марказидаги офисда фаррош бўлиб ишлаган пайтим эди. Бу жойда 4 йил фақат руслар ичида ишладим, вазифам хоналарни тоза тутиш эди. Ишимни сидқидилдан бажарганим учунми, ҳеч кимдан танбеҳ эшитмадим. Аксинча, ҳар байрамда ҳамма қатори мени ҳам рағбатлантиришар, ҳатто туғилган кунимда бутун меҳнат жамоаси мени гуллар ва совғалар билан кутиб олганида бу каби эътибордан бошим осмонга етганди. Мендек оддий фаррош учун бу гўё туш эди. Уларда кибр, манманлик йўқ эди. Аммо ишга бўлган масъулият ва талаб юқори эди. Чунки сменадошим бўлган бир қирғиз қизи ишини чала қилиб доим танбеҳ эшитар, бундан мен ҳам хижолат бўлардим. Ваҳоланки, у мендан 2 йил олдин ишга кирган, келганимдан кейин орадаги фарқ, яъни ундаги камчиликлар кўзга ташланиб қолган эди.
Ўзга юртда мусофирликда юришнинг яна бир энг катта масъулияти бор, сизнинг ҳар бир хатти-ҳаракатингиз бутун бир миллатингизни ё осмонга кўтаради, ё ер билан битта қилади. Ҳар бир миллат вакили мана шу масъулиятни ҳис қилиши лозим. Ўша офисда менинг яхши ишлашимдан мамнун руслар “ўзбеклар қирғизларга қараганда тоза ишлайди” деган фикрни шакллантирган, дея оламан, бундан фахрланаман ҳам.
Ўзбекистонга қайтганимнинг энг биринчи сабаби фарзандларим – учала ўғлим ёнимда, бир оила бўлиб яшаш орзуси эди. Ҳа, оила бир бутун бўлиб тўкис яшаши энг катта бахтлигини улардан айро яшаган инсонгина яхши ҳис қилади. Мусофирчиликда яшаш кўпчилик ўйлагандек кайфу сафо эмас!
Суҳбатни Дилфуза Рўзиева оққа кўчирди.