Қиз болани ўқитиш бугунги кундаги долзарб масалалардан биридир. «Қизимни албатта ўқитаман. У ҳам менинг фарзандим ахир. Эртага кимнингдир остонасига борганда қийналмайди», дейдиган ота-оналар бор. Ва аксинча: «Қизим ўқиб менга нима қилиб берар эди. Барибир бировнинг уйига кетади» ёки «Қиз бола учун энг кераги оила, фарзанд тарбияси, қиз болани ўқитишнинг кераги йўқ», дейдиган оилалар бор. Хўш, қайси бир фикр тўғри?
Аёл киши учун оила, фарзанд биринчи ўринда бўлиши керак, албатта. Лекин бу аёллар ўқимаслиги керак дегани эмас. Бир оилада илмда комил эркак, бошқа бир оилада эса илмли аёл, қайси бир оиланинг фарзандлари илмли бўлади деб ўйлайсиз? Албатта она илмли бўлса, бола ҳам илмли бўлади. Фарзандлар кўпроқ онадан ўрганишади. Лампочкани ихтиро қилган Эдисон мактабда ёмон ўқиганлиги учун мактабдан ҳайдалади. Сўнг унга онаси барча билимларни эгаллашда ўзининг улкан ҳиссасини қўшади. Эдисон хотира дафтарида шундай ёзади: «Эдисон ғирт калтафаҳм бола эди. Лекин онасининг гўзал хизмати сабабли ноёб иқтидор эгасига айланди».
Рассом Пабло Пикассо ҳам онасининг ёзган шеърларидан илҳомланиб, моҳир рассом бўлган. Напалеон Бонапартни ҳам буюк қилган аслида онаси. Д.И.Менделеев ҳам бошланғич билимни онасидан олган. Буюк бўлишига сабабчи ҳам онаси. Бобомиз имом ал-Бухорий ҳам пайғамбаримиз Муҳаммад саллоллоҳу алайҳи васалламга муҳаббатли бўлиб туғилмаган ёки ҳадис илмига шунчаки қизиқиб қолмаган. Онаси унинг қалбида шундай муҳаббатни уйғотган. Ўзимдан қиёс этсам, эсимни таниганимдан буён онамнинг қўлида кетмон кўрганман. Шу сабабдан менинг ҳам жуда кетмон чопгим келарди. Роса хархаша қилганимдан отам менга кичкинагина кетмонча қилиб берганлар. Меҳнатни сира канда қилмайдиган, эрта-ю кеч қўлларида кетмон бўлган онамнинг ёнига туриб, ҳаракатларини такрорлар эдим. Ҳозир ўқитувчиман, лекин ҳалигача қаерда ўт кўрсам, кетмон олиб чопгим келади. Чунки ёшлигимдан онамнинг қўлида кетмон кўриб мана шу ишга муҳаббат уйғонган. Лекин мен фарзандларимни кетмонга эмас, китобга муҳаббатли бўлишини хоҳладим. Шунинг учун ҳам фарзандларимнинг олдида кўп китоб ўқишга ҳаракат қиламан. Айтганимдек, улар ҳам менинг ҳаракатларимни такрорлашади. Намоз ўқиганимда ўғлим ва қизим менга қўшилиб намоз ўқийди. Гарчанд сўзларини билмаса ҳам қўшилиб ҳаракатларини бирга бажаради. Қуръон ўқисам олдимга келиб, эшитиб ёдлаб олади. Газета ёки бадиий китоблар ўқисам, келиб, қизиқиб, нима ўқиётганимни, қанақа китоб эканлигини, унда нималар ёзилганини сўрайди. Болаларча, қисқача қилиб тушунтириб беришга ҳаракат қиламан.
Фарзандининг қизиқаётган соҳаси ҳақида онада озгина бўлса ҳам маълумот бўлса, она уни фарзандига тушунтириб берса, бола ўзи қизиқаётган нарса билан онасининг ҳам шуғулланаётганини кўрса, боланинг ўша соҳага қизиқиши яна ҳам ортади. Онасидан маълумот билан бирга куч-қувват ва энергия олади. Фарзанд онасидан олган билимни шу соҳанинг буюк олими берган билимдан ҳам яхшироқ тушунади. Чунки бола онасини ўзгача меҳр билан тинглайди. Фарзанд учун кўчадаги инсонлар эмас, онасининг ўқиётган китоби, айтаётган сўзи ва бажараётган амали қизиқроқ. Чунки фарзандлар ўз онасини мукаммал деб, бола тилидан айтганда «супер» деб ўйлашади ва онасининг ҳар бир ишига қизиқади. Онаси айтган сўзни қайтаради, қилган ишини бажариб кўради. Қисқача қилиб айтганда, отанинг эгаллаган билими кўчаники, она ўрганган илм фарзандники.
Оиланинг устуни бўлган азиз эркаклар, сиз фарзандингизни ким бўлишини хоҳлайсиз? Шахмат бўйича жаҳон чемпионими? Энг аввало шахматни аёлингиз ўргансин. Болангизни қайсидир соҳада олим бўлишини хоҳлайсизми? Аёлингиз бу билимни пухта эгалласин. Фарзандингиз Қуръон ёдлашини хоҳлайсизми? Аёлингизни қория қилинг.
«Қизимни ўқитишим шарт эмас», дейдиган ота-оналар, сиз қизингизни эмас, аслида набираларингизни ўқитасиз! Миллатни ўқитасиз! Умматни ўқитасиз! Давлатнинг келажагини ўқитасиз! Шундай экан, келажак сизнинг қўлингизда.
Юлдуз Анорбоева,
ЎзДЖТУ шарқ филологияси
Араб тили йўналиши,
2-босқич талабаси.